علی محمد آقازمانی-پایگاه های دولتی ایران در اینترنت ، هم چنان ضعیف و نابسامان است . سایت های اطلاع رسانی رسمی کشور در فضای وب ، هنوز از مدیریت و سیستم هماهنگ و انسجام بخشی استفاده نمی کند واین مساله در اطلاع ر سانی دولت الکترونیک (e-government) کشور نقش منفی ایجاد کرده است .
از حضور رسمی سایت های دولتی ایران در وب ، قریب به یک دهه می گذرد . اما هنوز ، نزدیک به یک هزار سایت دولتی ایران روی پهنه جهانی وب ، با چالش های فنی ، طراحی و بارگذاری شدیدی رو به رو است .
بیش از دوازده میلیون کاربر اینترنت ایران ، حداقل یک بار به یکی از صدها سایت دولتی ایران در وب مراجعه کرده اند و بر اساس مقتضیات زمانی و مکانی ، مخاطب یکی از پایگاه های دولتی ایران بوده اند. روز به روز ، نیاز جامعه اطلاعاتی ایران به مساله اطلاع رسانی وب سایت های دولتی افزایش می یابد و این مساله نشان دهنده اثر بخش بودن سطح اطلاع رسانی دولت الکترونیک در هزاره سوم است .
همین چند هفته اخیر که توزیع کارت هوشمند سوخت آغاز شده بود ، صدها هزار کاربر ایرانی برای آگاهی از دریافت کارت الکترونیک هوشمند به سایت www.epolice.ir مراجعه کردند و همین امر ، برای سایت سازمان سنجش کشور www.sanjesh.org نیز مشاهده شد.
این دو مراجعه پر استقبال نشان م یدهد که دسترسی سریع و آسان به اطلاعات دولتی و کسب آگاهی از برنامه های دولت ، مجلس ، قوه قضائیه ، نیروی انتظامی و نهادهای دیگر ، برای جامعه مخاطبان ایرانی وب ، بسیار مهم است .
این اهمیت ، دولت و مسئولان را نسبت به تقویت زیر ساخت های اطلاع رسانی دولت الکترونیک ، ترغیب می کند .

چرا سایت دولتی ؟
چرا سایت های دولتی کشور در وب این قدر مهم است ؟ چرا باید سایت های دولتی ایران در اینترنت از زیر ساختارهای اطلاع رسانی و بارگذاری قوی و حرفه ای و مالتی مدیا ، برخوردار باشد ؟ پاسخ به این دو پرسش ، ما را به یافتن جواب های بسیار مهمی در این حوزه رهنمون می کند.
برای کشورهای غیر جهان سوم یا کشورهای صنعتی یا در حال توسعه ، دستیابی به سطحی از اطلاع رسانی فراگیر و منسجم با حداکثر ظرفیت اثر بخشی ارتباطی ، ازاهمیت شایانی برخوردار است .
دلیل این توجه را باید در این قضیه جست و جو کرد که رسانه ، امروزه به عنوان رکن چهارم دموکراسی شناخته می شود و بر همین اساس ، رسانه های دیجیتال (digital media) برای ارتقای سطح اثر گذاری سایبر دیپلماسی (cyber diplomacy) کشورها ، از ارزش فوق العاده ای برخوردار است .
چرا که کم تر رسانه ای را می توانید پیدا کنید که بتواند به طور رایگان و به راحتی با سطح دسترسی آسان ، امکان مخاطب محوری برای یک میلیارد مخاطب را داشته باشد. اینترنت به عنوان رسانه جدید هزاره سوم ، این توانمندی را برای تون افزایی اطلاع رسانی و ارتباطی جامعه اطلاعاتی جهان ، در اختیار دارد.
پس باید از این پتانسیل استفاده کرد.
بنابراین ، پایگاه دولتی قوی و به روز ، می تواند دکترین اطلاع رسانی ، سیاسی ، فرهنگی و اقتصادی یک کشور را در شاهراه جهانی اطلاع رسانی ، پایه گذاری و هدایت کند.
کشوری مانند آمریکا از طریق سایتی مانند whitehouse ، سیاست های اقتصادی ، فرهنگی و نظامی این کشور را اطلاع رسانی می کند و از رنگ ، گرافیک ، صدا و تصویر ، برای حداکثر اثربخشی اطلاع رسانی برای جامعه میلیونی مخاطبانش بهره می برد.
اگر قرار است جنگ عراق را به روایت سی ان ان یا فاکس نیوز یا CBS ، اطلاع رسانی شود ، این کار با بنرهای مختلف ، تفسیرهای صوتی و تصویری تکمیلی متعدد و رنگ و لعاب های ادبیاتی و گرافیکی ، دنبال می شود.
در حالی که این مساله باعث می شود تا ترغیب مخاطبان به این گونه اطلاع رسانی افزایش می یابد و قطعا ترغیب بیش تر به یک صفحه وب ، رفرنس بودن اطلاعاتی این وب پیج را در موتورهای جست وجو زیاد می کند. برای بسیاری از کلید واژه ها در وب ، سایت های خاصی در موتورهای جست و جو ارائه می شود و این دلیل بر رویکرد هدفمند دیپلماسی سایبر در کشورهای غربی دلالت میکند.
پس در یک جمله ، اگر سایت دولتی قوی نداشته باشیم ، به جای ان که ما برای مخاطبان سازمانی خود حرف بزنیم و آنچه باید بگوئیم ، نگوئیم ، دیگران به جای ما حرف خواهند زد.

نگاهی به چند سایت دولتی ایران
این که ما به این نتیجه رسیده ایم که سایت های دولتی کشور در وب نابسامان است ، یک دیدگاه انتقادی نیست . بلکه برآیند رفتار سازمانی دولت در فضای سایبر این گونه برای ما چنین استنتاجی را حکم کرده است .
سایتی مانند پایگاه سفارت ایران در کانادا ، چند سالی است که با سطح اطلاع رسانی ضعیف و استاتیک در نشانی www.salamiran.org برای مخاطبان کانادایی و ایرانیان مقیم کانادا ، بارگذاری شده است .
کانادا به عنوان یکی از هشت کشور صنعتی جهان ، از سطح اطلاع رسانی فوق العاده ای در وب برخوردار است و قطعا حضور ضعیف اطلاع رسانی الکترونیکی ایران در این کشور ، امتیاز رقابتی خوبی به شمار نمی رود. به جز این ها ، پایگاه های شرکت های دولتی ایران در وب نیز به نظر ، نابسامان است . مجموعه پایگاه های شرکت های زیرمجموعه شرکت مخابرات ایران (TCI.ir) به ده ها سایت بالغ می شود . اما اگر شما بخواهید به سایت شرکت مخابرات خوزستان به عنوان یکی از شرکتهای مهم و پر سود مخابرات کشور مراجعه کنید و در مورد مناقصات و مزایدات این استان قهرمان ، مراجعه کنید ، پایگاه ضعیفی را مشاهده خواهید کرد. پایگاهی مانند سایت ریاست جمهوری (president.ir) یک پایگاه اطلاع رسانی نمونه دولتی است که به مخاطب وب مدار ، احترام می گذارد و زمینه های ارتباط این مخاطب را با مسئولان نهاد فراهم می کند.
اما مثلا سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هنوز در این مسیر ضعیف است و انتظار از فرهنگی ترین ارگان دولتی جمهوری اسلامی ایران در فضای وب ، خیلی بالا است و باید وب مستر این سایت ، به این مساله اهتمام ویژه ای به خرج دهد.

معضلات سایت های دولتی
در یک نگاه کلی به بیش از 20 سایت مرتبط به نمایندگی های ایران در خارج از کشور ، 6 معضل اصلی و واحد در این پایگاه ها قابل مشاهده است که امیدواریم ، حتی اگر مرکز مدیریت سایت های دولتی ایران راه اندازی نشد ، شورای عالی فناوری اطلاعات وزارت امور خارجه ، برای رفع این نابسامانی ها ، با تشکیل کمیته نظارتی بر فرآیند اطلاع رسانی دیجیتالی این وزارت خانه ، اهتمام ورزد . مهم ترین چالش های سایت های سفارت خانه ای ایران در وب به این شرح است :

1-عدم مستندسازی یک برنامه منسجم برای طراحی ، راه اندزی و به روز رسانی این پایگاه ها
2-عدم استفاده از دامنه (domain) مناسب و الاخصوص پسوند (extension) شایسته پایگاه های سفارت خانه ای.
(مثلا salamiran.org ، به هیچ وجه شایسته سایت سفارت خانه ایران در تورنتو نیست ! )
3-عدم معرفی جامع پتانسیل ها و ظرفیت های سیاسی ، فرهنگی و اقتصادی جمهوری اسلامی به عنوان یکی از تمدن های تاریخ در تارنماهای رسمی ایران در وب.
4-فقدان اطلاع رسانی چند زبانه ، مالتی مدیا و تخصصی در کشورهای مقصد.
5-نبود برنامه الکترونیکی جامع برای فرآیند صدور ویزا از طریق وب سایت های سفارت خانه ایران .(امری که در سایت های سفارت خانه های اروپایی مستقر درایران حداقل ، در حال انجام است)
6-قرار گیری بر روی میزبان (host) های غربی که هر لحظه امکان suspend کردن سایت را فراهم می کنند.
(لزوم استفاده از میزبان ملی )

طراحی سایت دولتی ، یک هنر است !
کارشناسان طراحی وب حرفه ای ، امروزه از متخصصان ادبیات ، روان شناسی و ارتباطات جمعی ، به عنوان مشاور در زمینه طراحی سایت های دولتی استفاده می کنند.
حتی نوع رنگ به کار رفته در مطالب سایت ، نوع چیدمان مطالب و طرح بندی لوگوها ، فریم ها و صفحات پایگاه در القای رفتار سازمانی اطلاع رسانی تحت وب یک سازمان به کاربران خود موثر است .
بسیاری از سایت های دولتی کشورهای اروپایی ، از سایت های وب خود ، به عنوان ابزارهایی برای جنگ اطلاعاتی و ساختاری برای هدایت تهاجم فرهنگی و روانی علیه مخاطبان مختلف خود استفاده می کنند که بسیار اثر بخش و نشان دهنده تدوین سرفصل هایی برای توسعه جنگ روانی راهبردی مبتنی بر وب ، در آینده ای نزدیک است .
طراحی و راه اندازی (چند منظوره و چند رسانه ای )multi media & multi Task سایت های دولتی ، نقش بسزایی در کنترل افکار عمومی و گسترش روابط عمومی های الکترونیکی سازمان در سطح وسیع دارد.

مرکز مدیریت سایت های دولتی ایران
با این تفاسیر ، تاسیس مرکز مدیریت سایت های دولتی ایران برای هماهنگی ، مدیریت صحیح و هدایت جنبه های اطلاع رسانی درون و برون سازمانی مراکز دولتی ایران در شاهراه اطلاع رسانی یک نیاز مهمی است که نگارنده ان را به مسئولان حوزه آی تی کشور پیشنهاد می کند.
با وجود آن که فرایند طراحی و تولید و راه اندازی سایت های دولتی کشور ، هم چنان رو به افزایش است و انتظار می رود تا 5 سال آینده ، بیش از 2000 سایت دولتی ایران در وب ، به اطلاع رسانی فعالیتهای دولتی در رسانه وب بپردازند ، بی شک بازگشت به مدیریتی آنلاین در استقرار رفتار سازمانی هماهنگ و جامع اطلاع رسانی الکترونیکی جمهوری اسلامی در وب ، غیر قابل اجتناب خواهد بود .
امیدواریم دولت جدید با استقرار برنامه های هدفمند در این حوزه و اجرای ضمانت های قانونی و حقوقی مربوطه ، سردرگمی موجود در پایگاه ای دولتی کشور را رفع و چهره و تصویر الکترونیکی e-vision شفافی را از کشور در اینترنت به عرصه نمایش بگذارد. مسئله ای که امروز بیش از گذشته ، کشور به ان نیاز وافر دارد .