اخبار داخلی فناوری اطلاعات مهندسي فرهنگي در جامعه اطلاعاتي

موج , دوشنبه 20 فروردين 1386

مهندسي فرهنگي در جامعه اطلاعاتي

از جمله ويژگيهاي مهم فرهنگ، مشترك بودن عناصر فرهنگي در هر جامعه ، اكتسابي بودن آن و قابليت انتقال يا آموزشي بودن فرهنگ مي باشد . انتقال ارزشهاي فرهنگي از نسلي به نسل ديگر « باز توليد فرهنگي » نام دارد.<

یادداشت آنلاین-افشين منتظر القائم-جامعه اطلاعاتي ، جامعه اي بدون مرز است كه انسانها مي توانند صرف نظر از نژاد ، مليت، زبان ، مذهب و هر اختلاف ديگري با يكديگر تعامل كنند.
لذا اين جامعه فرا مليتي و بين المللي است . از آنجايي كه انسان محور اصلي جامعه اطلاعاتي است ، با وارد شدن در آن به تبادلات فرهنگي مي پردازد كه منجر به تغييرات فرهنگي در يك جامعه مي شود كه حاصل تغييرات فكري ، ذهني و رفتاري همه عناصر انساني در يك جامعه و مبادلات فرهنگي ، فكري ، علمي و تكنولوژيكي با ساير جوامع است و حال اگر بهر دليلي ، وجود و تداوم باورهايي براي ادامه حيات هدفمند يك جامعه ضرورت داشته باشد ، منطقي است كه همه عناصر انساني يك جامعه در هر موقعيتي در حفظ و تداوم آن باورها حساس شوند .
با شناخت چنين مواردي و با درك حساسيت تحولات فرهنگي براي حفظ انسجام دروني جامعه است كه مي توان اهميت و ضرورت تحول همه جانبه در شيوه مديريت فرهنگي جامعه را درك كرد و گام اول آن اين است كه به مدد فرهنگ سازي براي مفهومي تحت عنوان «مهندسي فرهنگي » براي همه مديران و افراد ذي نفوذ جامعه در تمامي عرصه‌ها اين باور ايجاد شود كه ايجاد تغييرات آگاهانه و مستمر در فرهنگ جامعه ، در گرو اصلاح كاركرد فرهنگي همه بخشهاي كشور است تا ضمن پيگيري تحقق اهداف سازماني خويش ، داده و ستاده خود را با فرهنگ بهبود بخشند .
در اين مقاله سعي گشته تا با معرفي « جامعه اطلاعاتي » ، تاريخچه و تني چند از نظريه پردازان بنام آن همچون : دانيل بل ، آنتوني گيدنز و هربرت آي شيلر ، اطلاعاتي پيرامون مباحث و مقررات بين المللي مصوّب در نشست ها و اجلاس گوناگون جهاني مرتبط با جامعه اطلاعاتي ارائه شود.
توسعه تكنولوژيهاي اطلاعاتي ، همچون : اينترنت ، اينترانت ، و اكسترانتها ، ماهواره ها و رسانه هاي جمعي ، مطبوعات آزاد و محلي و بطور كلي ايجاد پايگاههاي منظم اطلاع‌رساني در جامعه ، همراه با فرهنگ سازي و آموزش صحيح مي تواند يكي از اقدامات دولتها در جهت رشد نظام ملي اطلاع رساني در كشور شود.
ورود ايران به جامعه اطلاعاتي نيز اگر چه با وجود پتانسيل هاي زيادي همچون نيروي انساني متخصص و جمعيت جوان و علاقه مند در كشور همراه است اما مواردي چون دسترسي آسان همگان به فن آوريهاي نوين ارتباطي و همچنين محدوديتهايي كه در آزادي رسانه ها و توسعه بسترهاي ارتباطي وجود دارد بخشي از مشكلاتي است كه براي حركت به اين سمت وجود دارد.
از آنجايي كه انقلاب صنعتي ، فرا صنعتي و خصوصا اطلاعاتي در برخي زمينه ها منجر به انقلابهاي اجتماعي مي شوند ، لذا جامعه اطلاعاتي يا خانواده جهاني عميقا معتقد است كه همپاي تحولات علمي و فني ، روابط انساني نيز بايد تغيير كند وگرنه جامعه دچار نوعي بيماري به نام « درنگ فرهنگي » مي شود چرا كه هويت فرهنگي و ديني جوامع از سوي تهاجم فرهنگي تهديد مي شود.
از جمله ويژگيهاي مهم فرهنگ، مشترك بودن عناصر فرهنگي در هر جامعه ، اكتسابي بودن آن و قابليت انتقال يا آموزشي بودن فرهنگ مي باشد . انتقال ارزشهاي فرهنگي از نسلي به نسل ديگر « باز توليد فرهنگي » نام دارد.
همچنين در اين مقاله ضمن تعريف فرهنگ و ذكر كاركردهاي آن در پاسخ به اين سوال اساسي كه چرا جامعه ما نيازمند « مهندسي فرهنگي » است به چند موضوع مكمل اشاره شده است : 1- ماهيت فرهنگ 2- لزوم شناخت و درك روشن از چگونگي حفظ و تعميق مجموعه فرهنگي ايران اسلامي 3- اصلاح ذهنيت ارتباط ميان سه وجه كلي جامعه : اقتصاد، سياست و فرهنگ از طريق مهندسي فرهنگي 4- لزوم طراحي فعاليتهاي مناسب جهت مقابله با مجموعه عوامل تهاجم فرهنگي 5- مديريت آگاهانه بر شاخص هاي سازنده تمدن اسلامي از طريق شكل گيري سيستم هاي علمي سنجش و ارزيابي تغييرات در نظام فرهنگي و ارزشي موجود 6- پيگيري شعارهاي فرهنگي و سرمايه گذاري همه جانبه در اين زمينه از سوي سياستمداران.
در نتيجه با توجه به كاركردهاي فرهنگ در جامعه اطلاعاتي و از طرفي نقش جامعه اطلاعاتي در توسعه كشورها مي توان ارتباطي بين توسعه فرهنگ از طريق ابزار مهمي مانند گسترش جامعه اطلاعاتي برقرار كرد و شايد يك تناسب مستقيم ميان آنها ايجاد نمود به نحوي كه هرچه در يك جامعه نظام اطلاعاتي مشخص تر و فراگيرتر باشد و كاربران بيشتري بتوانند از اطلاعات استفاده كنند به همان نسبت نيز توسعه فرهنگي و كاركردهاي شاخصهاي فرهنگي در بين افراد جامعه افزايش و تغيير مي يابد.
در نتيجه جامعه اطلاعاتي باعث افزايش سطح آگاهي مردم مي شود و از طرف ديگر با يك آرايش و مهندسي دقيق فرهنگي مي توان تاثير جامعي را بر جامعه اطلاعاتي گذاشت و بالا رفتن فرهنگ عمومي باعث مي شود كه مردم به سمت جامعه اطلاعاتي سوق داده شوند.